Darowizna towaru – mimo że jest czynnością nieodpłatną, to może rodzić określone skutki w VAT.
Dlaczego nieodpłatne wydanie towarów podlega VAT?
Pisałem o tym w zeszłym tygodniu we wpisie Nieodpłatne świadczenie usług – skutki w VAT.
Ale powtórzę to jeszcze raz. 🙂
Opodatkowaniu VAT z zasady podlega odpłatna dostawa towarów (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT).
Niemniej jednak przepisy przewidują również konieczność opodatkowania świadczeń nieodpłatnych.
Związane jest to z przysługującym podatnikowi prawem do odliczenia podatku naliczonego.
W trakcie prowadzenia działalności, podatnik może odliczyć VAT wynikający z faktur zakupowych.
To uprawnienie pozwala realizować zasadę neutralności, a w konsekwencji również zasadę opodatkowania konsumpcji.
Zgodnie z tymi zasadami, obrót pomiędzy przedsiębiorcami powinien być wolny od opodatkowania. Jednocześnie obciążona podatkiem powinna być konsumpcja towarów/usług.
Gdyby podatnik mógł wykonywać czynności nieodpłatne bez konieczności rozliczania od nich VAT, to tak naprawdę dochodziłoby do konsumpcji świadczeń, bez ich efektywnego opodatkowania.
Kiedy darowizna towarów podlega VAT?
Zgodnie z przepisami, przez dostawę podlegającą VAT rozumie się również:
przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
- przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
- wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.
Gdybym miał skrótowo przedstawić co z tej regulacji wynika – to jeżeli przy nabyciu towarów przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia, to opodatkowaniu VAT podlegają:
- darowizna tych towarów lub
- ich zużycie na cele osobiste.
Darowizna towarów
Darowizna towarów polega na nieodpłatnym ich przekazaniu innej osobie.
Prowadzisz działalność polegającą na produkcji opatrunków medycznych (w działalności tej przysługuje Ci prawo do odliczenia)
Decydujesz się wycofać ze sprzedaży końcówkę jednej z serii i przekazujesz ją fundacji zajmującej się opieką nad zwierzętami.
Ponieważ przy produkcji tych opatrunków przysługiwało Ci prawo do odliczenia, a darowizna nie ma związku z działalnością gospodarczą, to konieczne jest opodatkowanie takiego nieodpłatnego przekazania towarów.
Zużycie towarów
Opodatkowaniu podlega również zużycie towarów.
Może być to zużycie na cele osobiste podatnika lub zużycie przez podmiot trzeci.
Jesteś producentem farb. Przy ich produkcji przysługuje Ci prawo do odliczenia.
Jeżeli takie farby wykorzystasz do pomalowania swojego mieszkania, to dojdzie do zużycia tych wyrobów do celów prywatnych. Takie zdarzenie wiąże się z obowiązkiem rozliczenia VAT.
Wydanie towarów w związku z działalnością gospodarczą
We wcześniejszych przykładach podałem sytuacje, gdy podatnik miał obowiązek rozliczyć podatek należny.
Wskazywałem, iż jest to konieczne ponieważ wydanie nie jest związane z działalnością gospodarczą.
Pamiętaj jednak, że jeżeli takie przekazanie ma związek z działalnością gospodarczą, to nie oznacza to automatycznie, że takie świadczenie nieodpłatne nie podlega VAT.
Brak opodatkowania wystąpi jedynie w sytuacji, gdy dany towar będziemy mogli uznać za prezent o małej wartości lub próbkę (co wynika z art. 7 ust. 3 ustawy o VAT).
Prezent o małej wartości
Przez prezenty o małej wartości rozumie się:
przekazywane przez podatnika jednej osobie towary:
Art. 7 ust. 4 ustawy o VAT.
- o łącznej wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 zł (bez podatku), jeżeli podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości tych osób;
- których przekazania nie ujęto w ewidencji, o której mowa w pkt 1, jeżeli jednostkowa cena nabycia towaru (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, jednostkowy koszt wytworzenia, określone w momencie przekazywania towaru, nie przekraczają 20 zł.
Prezentami o małej wartości zająłem się we wpisie Prezent dla kontrahenta – skutki w VAT. Tam wyjaśniam szczegółowo co wynika z ww. przepisu.
Próbka
Przez próbkę towaru:
rozumie się identyfikowalne jako próbka egzemplarz towaru lub jego niewielką ilość, które pozwalają na ocenę cech i właściwości towaru w jego końcowej postaci, przy czym ich przekazanie (wręczenie) przez podatnika:
Art. 7 ust. 7 ustawy o VAT.
- ma na celu promocję tego towaru oraz
- nie służy zasadniczo zaspokojeniu potrzeb odbiorcy końcowego w zakresie danego towaru, chyba że zaspokojenie potrzeb tego odbiorcy jest nieodłącznym elementem promocji tego towaru i ma skłaniać tego odbiorcę do zakupu promowanego towaru.
Zwróć uwagę, że w przypadku próbki towaru nie ma znaczenia jaka jest jej wartość.
Brak opodatkowania wystąpi jeżeli spełnimy wszystkie przesłanki do uznania danego towaru za próbkę.
Jesteś producentem kosmetyków. Na targach branżowych wydajesz próbki swoich produktów (oczywiście w celu ich promowania). Są to pełnowartościowe perfumy, lecz wręczane w opakowaniach o dużo mniejszej pojemności (1,2 ml).
W takim przypadku mamy do czynienia z wydaniem próbki towaru – a więc taka czynność nie podlega opodatkowaniu VAT.
Brak prawa do odliczenia przy nabyciu towarów
Zwróć uwagę, że kwestię opodatkowania darowizny lub zużycia towarów będziesz rozważać jedynie w przypadku, gdy przy nabyciu tych towarów przysługiwało Ci prawo do odliczenia.
Jeżeli nabędziesz towary bez prawa do odliczenia, to ich późniejsza darowizna w ogóle nie podlega VAT.
Nabywasz towary (produkty spożywcze) celem ich darowizny na rzecz fundacji pomagającej osobom znajdującym się w trudnej życiowo sytuacji.
W takim przypadku w momencie nabycia towarów, nie masz zamiaru ich wykorzystać w prowadzonej działalności opodatkowanej (Twoim celem jest ich darowizna). A zatem nie przysługuje Ci prawo do odliczenia.
W konsekwencji również przekazanie tych towarów fundacji nie podlega opodatkowaniu.
Jak rozliczyć VAT od darowizny lub zużycia towarów
Poniżej wskazuję jak określić podstawę opodatkowania oraz udokumentować darowiznę lub zużycie towarów – jeżeli wiąże się to z obowiązkiem rozliczenia podatku należnego.
Podstawa opodatkowania
Zgodnie z przepisami:
podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia – koszt wytworzenia, określone w momencie tej dostawy towarów.
Art. 29a ust. 2 ustawy o VAT.
Jeżeli zatem nieodpłatne świadczenie dotyczy kupionego wcześniej towaru, to za podstawę opodatkowania przyjmiesz cenę z faktury zakupowej.
Jeżeli natomiast jest to wyprodukowany przez Ciebie towar, to uwzględnisz koszt produkcji danego towaru.
Faktura
Brakuje podstawy prawnej, którą mógłbym przedstawić dla braku obowiązku dokumentowania takich zdarzeń fakturą.
Generalnie fakturą dokumentujemy sprzedaż, a do niej zaliczamy również czynności nieodpłatne podlegające samoopodatkowaniu.
Jednym z argumentów za brakiem obowiązku fakturowania takich świadczeń jest to, że w praktyce niemożliwe byłoby prawidłowe jej wystawienie. W art. 106e ustawy o VAT przewidziano bowiem elementy charakterystyczne dla sytuacji, gdy czynność jest odpłatna (np. kwota należności ogółem).
Ogólnie jednak istnieje konsensus, że takich czynności nie dokumentujemy fakturą. I chyba bym to w ten sposób zostawił. 😉
Kasa fiskalna
W poz. 43 załącznika do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2021 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, przewidziano zwolnienie dla czynności nieodpłatnych, które rodzą obowiązek rozliczenia VAT.
Generalnie zatem świadczenia nieodpłatne nie podlegają obowiązkowi ewidencjonowania za pomocą kasy fiskalnej.
Pamiętaj jednak, że w §4 tego rozporządzenia przewidziano wyłączenia z możliwości stosowania zwolnień z kas. W ust. 1 pkt 1 tego paragrafu znajdziesz towary, których to zwolnienie nie dotyczy. Wówczas konieczne może być zaewidencjonowanie świadczenia na kasie. Mimo że jest ono nieodpłatne.
Więcej na ten temat piszę w artykule Zwolnienia z kas fiskalnych w 2022 r.
Dowód wewnętrzny
Jeżeli musisz wykazać VAT należny od darowizny/zużycia towaru, to robisz to za pomocą dowodu wewnętrznego.
Stosujesz wówczas w JPK oznaczenie „WEW”.
Takie nieodpłatne wydania lub zużycie towarów możesz wykazać w dowodzie wewnętrznym zbiorczo.
Zdjęcie tytułowe autorstwa Joanna Kosinska z Unsplash.
Ciekawy wpis. Dziękuję.