Eksport towarów w VAT

Eksport towarów jest jedną z transakcji podlegającą opodatkowaniu VAT.

Z artykułu dowiesz się czym on jest, jak powstaje dla niego obowiązek podatkowy oraz zaznajomisz się z ogólnymi zasadami rozliczania tego typu transakcji.

Niniejszy artykuł nie dotyczy dostawy gazu, energii elektrycznej, cieplnej oraz chłodniczej. Dla tych bowiem przypadków ustawa przewiduje szczególne regulacje.

Czym jest eksport towarów?

Ustawa o VAT zawiera definicję eksportu towarów, w myśl której rozumie się przez to:

dostawę towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium kraju poza terytorium Unii Europejskiej przez:

a) dostawcę lub na jego rzecz, lub

b) nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub na jego rzecz, z wyłączeniem towarów wywożonych przez samego nabywcę do celów wyposażenia lub zaopatrzenia statków rekreacyjnych oraz turystycznych statków powietrznych lub innych środków transportu służących do celów prywatnych

– jeżeli wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej jest potwierdzony przez właściwy organ celny określony w przepisach celnych.

Art. 2 pkt 8 ustawy o VAT.

Żebyśmy mogli więc mówić o eksporcie towarów, to:

• musimy mieć do czynienia z dostawą towarów – a więc przeniesieniem prawa do rozporządzania towarami jak właściciel;
• towary w ramach tej dostawy powinny zostać wywiezione poza terytorium UE, co musi być potwierdzone przez właściwy organ celny.

Jak zapewne widzisz, w świetle ww. definicji nie ma znaczenia czy wywozu towarów poza UE dokonuje dostawca, nabywca albo podmiot działający na ich rzecz.

Powyższe jednak będzie miało znaczenie dla określenia czy mamy do czynienia z eksportem bezpośrednim lub pośrednim.

Eksport bezpośredni

Eksport bezpośredni obejmuje przypadek wymieniony w art. 2 pkt 8 lit. a ustawy o VAT.

Dotyczy to więc sytuacji, gdy wywozu towarów dokonuje dostawca towarów (ewentualnie podmiot działający na jego rzecz).

Eksport pośredni

O eksporcie pośrednim mówimy w przypadku, gdy wywozu towarów dokonuje nabywca mający siedzibę poza terytorium Polski.

Przy czym mamy tutaj od razu jedno wyłączenie.

Wyłączenie dla wyposażenia środków transportu

Nie możesz uznać za eksport pośredni transakcji dotyczącej towarów wywożonych przez samego nabywcę do celów wyposażenia lub zaopatrzenia statków rekreacyjnych oraz turystycznych statków powietrznych lub innych środków transportu służących do celów prywatnych.

Przy czym środki transportu służące do celów prywatnych obejmują środki transportu wykorzystywane do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą przez osoby niebędące osobami fizycznymi, takie jak podmioty prawa publicznego w rozumieniu art. 13 dyrektywy VAT oraz stowarzyszenia (wynika to z art. 47 rozporządzenia nr 282/2011).

Wywóz towarów w celach wystawienniczych (karnet ATA)

Z art. 2 pkt 8 ustawy o VAT wynika, że z eksportem towarów mamy do czynienia jedynie w przypadku, gdy wywóz towarów poza UE związany jest z dostawą towarów.

Jeżeli więc dokonujesz wywozu towarów poza UE, ale nie jest to związane z ich dostawą, to nie wystąpi u Ciebie eksport towarów w rozumieniu ustawy o VAT.

Taka czynność nie podlega VAT i nie wykazujesz jej w deklaracji VAT. Poniżej przykład.

Co rozumiemy przez obszar UE?

Żeby doszło do eksportu towarów, to towary muszą zostać wywiezione poza UE.

Terytorium UE definiuje art. 2 pkt 3 ustawy o VAT. Rozumie się przez nie terytoria państw członkowskich Unii Europejskiej.

W przepisie tym znajdziesz również dookreślenie jak należy traktować pewne nietypowe terytoria – np. Księstwo Monako jest na potrzeby VAT traktowane jako terytorium Francji (a więc stanowi terytorium UE).

Zwróć uwagę, że od 1 stycznia 2021 r. Wielką Brytanię traktujemy jako terytorium spoza UE (z wyjątkiem dotyczącym Irlandii Północnej). Więcej na ten temat przeczytasz we wpisie Brexit – skutki w VAT.

Kiedy eksport podlega VAT w Polsce?

Z definicji, którą wyżej analizowaliśmy nie wynika, aby wywóz towarów poza UE musiał nastąpić z Polski.

Eksportem towarów w rozumieniu VAT będzie więc również przypadek dostawy towarów z Francji do USA. Nie oznacza to oczywiście, że taka transakcja podlega VAT w Polsce.

Przy każdej dostawie towarów ustalić musisz czy transakcja w ogóle podlega tutaj opodatkowaniu VAT.

W odniesieniu do dostaw, w ramach których następuje wywóz towarów, zastosowanie znajduje art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

W świetle tej regulacji, miejscem dostawy towarów wysyłanych lub transportowanych przez dokonującego ich dostawy, ich nabywcę lub przez osobę trzecią jest miejsce, w którym towary znajdują się w momencie rozpoczęcia wysyłki lub transportu do nabywcy.

Opodatkowaniu VAT w Polsce podlega więc eksport towarów, których transport rozpoczyna się w Polsce. Nie ma znaczenia, w którym państwie UE towary zostały wywiezione poza jej terytorium.

Wyjątek – dostawa z montażem

W tym miejscu musimy zwrócić uwagę na jeden istotny wyjątek, który przewidziany został w art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT.

Z przepisu tego wynika, że miejscem dostawy towarów, które są instalowane lub montowane przez dokonującego ich dostawy lub przez podmiot działający na jego rzecz jest miejsce, w którym towary są instalowane lub montowane.

Jeżeli więc dokonujesz dostawy z montażem w państwie trzecim, to taka transakcja nie podlega VAT w Polsce jako eksport towarów. Będzie tak nawet jeśli montowane towary wywozisz z Polski poza UE.

Tego typu transakcję rozpoznajesz jako dostawę towarów poza terytorium kraju.

Pamiętaj jednak, że nie uznaje się za instalację lub montaż prostych czynności umożliwiających funkcjonowanie montowanego lub instalowanego towaru zgodnie z jego przeznaczeniem.

Jeżeli zatem czynności montażowe to zwykłe przykręcenie urządzenia śrubami do podłoża, to tego typu przypadku nie będziemy rozważać jako dostawy z montażem.

Więcej na temat tego typu transakcji przeczytasz w artykule Dostawa z montażem – jak ją rozliczyć w VAT.

Jak powstaje obowiązek podatkowy w eksporcie towarów?

Dla eksportu towarów nie uwzględniono szczególnych zasad powstawania obowiązku podatkowego.

Stosujemy zatem reguły przewidziane dla poszczególnego typów transakcji w art. 19a ustawy o VAT.

Data dokonania dostawy

Obowiązek podatkowy powstaje zatem z zasady z chwilą dokonania dostawy towarów (art. 19a ust. 1 ustawy o VAT).

Zwróć uwagę, że przy ustalaniu obowiązku podatkowego w eksporcie towarów nie ma znaczenia kiedy została wystawiona faktura! Jest zatem inaczej niż np. przy WDT.

Dostawy o charakterze ciągłym

Teoretycznie w przypadku dostaw eksportowych można by zastosować również art. 19a ust. 3 w zw. z ust. 4 ustawy o VAT.

W świetle tych regulacji, w przypadku dostaw ciągłych, dla których ustalono następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, obowiązek podatkowy powstaje z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia dokonywania tych dostaw.

Niemniej jednak najczęściej w przypadku dostaw eksportowych możemy wyodrębnić poszczególne dostawy wraz z ich konkretnymi datami.

Rozsądniejsze wydaje się więc przyjmowanie tych konkretnych dat za moment dokonania dostawy towarów i rozpoznawanie obowiązku podatkowego z tą chwilą.

Zaliczka w eksporcie towarów

Może być też tak, że przed dostawą otrzymujesz zaliczkę.

Wówczas zastosowanie znajduje art. 19a ust. 8 ustawy o VAT, a obowiązek podatkowy rozpoznajesz z chwilą otrzymania zaliczki.

Szczególne przypadki powstawania obowiązku podatkowego

Przy ustalaniu momentu powstania obowiązku podatkowego uwzględnić musisz wszystkie przypadki przewidziane w art. 19a ustawy o VAT.

Znajdziesz tam m.in. wyjątki dotyczące następujących transakcji:

• wydanie towarów przez komitenta komisantowi na podstawie umowy komisu (art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy o VAT);
• przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie (art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o VAT);
• dostawy książek drukowanych (art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. b ustawy o VAT).

Dla dwóch pierwszych obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania zapłaty. W ostatnim przypadku, z chwilą wystawienia faktury.

Jeżeli dostawę eksportową zrealizujesz na warunkach przewidzianych w ww. przepisach, to wydaje się, że obowiązek podatkowy powinien być rozpoznany wg reguł tam wskazanych.

Osobiście nie miałem przypadku, aby ktoś rozpoznawał sprzedaż eksportową w ramach dostawy realizowanej z nakazu organu władzy publicznej. Ale chyba hipotetycznie mogłoby coś takiego mieć miejsce.

Oczywiście jeżeli masz na ten temat inne zdanie, to proszę daj mi znać w komentarzu. 🙂

Stawka VAT w eksporcie towarów

W przypadku eksportu towarów masz możliwość zastosowania 0-proc. stawki VAT.

Dotyczy to zarówno samej dostawy, jak i otrzymanych na jej poczet zaliczek.

Regulacje w tym zakresie znajdziesz w art. 41 ust. 4-11 ustawy o VAT.

A na blogu opisuję je w artykułach:

• Stawka 0% przy zaliczce w eksporcie towarów;
• Stawka 0% w eksporcie towarów.

Faktura dokumentująca eksport towarów

W ustawie o VAT nie przewidziano szczególnych regulacji dla fakturowania eksportu towarów.

Na zasadach ogólnych ustalasz zatem kiedy musisz wystawić fakturę, jakie powinna zawierać elementy, oraz jaki jest termin na jej wystawienie.

Jaki jest termin na wystawienie faktury w przypadku eksportu towarów?

Zasadniczo wystawia się ją nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru (art. 106i ust. 1 ustawy o VAT).

Przy czym jeżeli przed dostawą otrzymasz zaliczkę, to również masz obowiązek wystawić fakturę – nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymasz zaliczkę (art. 106i ust. 2 ustawy o VAT).

Czy można wystawić fakturę przed dostawą eksportową?

Zgodnie z art. 106i ust. 7 pkt 1 ustawy o VAT, faktury nie mogą być wystawione wcześniej niż 60. dnia przed dokonaniem dostawy towaru.

Przepis ten stosujemy również do eksportu towarów.

Fakturę zaliczkową również możesz wystawić nie wcześniej niż 60. dnia przed otrzymaniem zaliczki (art. 106i ust. 7 pkt 2 ustawy o VAT).

Elementy faktury dokumentującej eksport towarów

Faktura dokumentująca dostawę eksportową nie musi zawierać żadnych szczególnych elementów.

Jeżeli zgromadzisz odpowiednie dokumenty, to w fakturze tej możesz zastosować stawkę VAT 0%.

Co istotne, faktura na rzecz klienta spoza UE nie musi zawierać jego numeru VAT (w fakturach wskazujemy bowiem polski NIP lub unijny numer VAT).

Czy na fakturze dokumentującej eksport towarów należy umieścić adnotację „odwrotne obciążenie”?

W ramach eksportu towarów za rozliczenie podatku odpowiadasz Ty – jako dostawca.

Oczywiście możesz zastosować stawkę 0%. Ale jeśli nie spełnisz odpowiednich warunków, to obowiązek podatkowy ciąży na Tobie.

Natomiast adnotację „odwrotne obciążenie” wskazujemy, gdy za rozliczenie podatku odpowiada nabywca (art. 106e ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT). A zatem w przypadku dostawy eksportowej jej nie stosujesz.

---

Zdjęcie tytułowe autorstwa CHUTTERSNAP z Unsplash