Opodatkowanie bonów w VAT

W 2019 r. dodano przepisy regulujące opodatkowanie bonów w VAT. Obecnie sprzedaż musisz rozpoznać w momencie:

• wydania bonu albo
• jego wymiany na dane świadczenie.

Sprawdź czy prawidłowo rozliczasz transakcje związane z bonami.

Czym jest bon?

Definicja bonu

Obecnie w ustawie o VAT zawarta jest definicja bonu, którą odnajdziesz w art. 2 pkt 41 ustawy o VAT:

rozumie się przez to instrument, z którym wiąże się obowiązek jego przyjęcia jako wynagrodzenia lub części wynagrodzenia za dostawę towarów lub świadczenie usług, w przypadku którego towary, które mają zostać dostarczone, lub usługi, które mają zostać wykonane, lub tożsamość potencjalnych dostawców lub usługodawców są wskazane w samym instrumencie lub określone w powiązanej dokumentacji, w tym w warunkach wykorzystania tego instrumentu.

Jaką formę musi mieć bon?

Jest to instrument, który nie ma określonej formy. Może więc mieć postać wydrukowanego vouchera, laminowanej karty podarunkowej, czy nawet elektronicznego kodu, który można wykorzystać u sprzedawcy.

Czy instrument płatniczy jest bonem?

Za bon uznajemy instrument, z którym wiąże się obowiązek przyjęcia jako wynagrodzenie w zamian za dane świadczenie. Przy czym w przypadku bonu znamy:

• jakie świadczenie możemy nabyć lub
• tożsamość świadczeniodawcy (tj. kto będzie sprzedającym).

Nie jest zatem bonem instrument płatniczy, taki jak karta przedpłacona, który jest akceptowanym powszechnie środkiem płatniczym.

Poniżej przykład:

Czy bonami są bilety do kina, teatru, za transport, znaczki pocztowe itp.?

Gdybym miał przed sobą tylko wyżej cytowaną definicję z ustawy o VAT, to przyjąłbym, że bilety do kina, teatru, za transport, czy znaczki pocztowe stanowią bony w rozumieniu ustawy o VAT.

Niemniej jednak w motywie 5 preambuły dyrektywy nr 2016/1065, która wprowadziła regulacje o bonach w całej UE wskazano, że:

Przepisy dotyczące bonów nie powinny wywoływać zmian w opodatkowaniu podatkiem VAT biletów za transport, biletów wstępu do kin, muzeów, znaczków pocztowych i tym podobnych.

I jedynie powyższe służy nam za podstawę braku uznawania tego rodzaju instrumentów za bon. Szkoda, że nie zdecydowano się wyraźnie tego w przepisach uregulować.

Przykłady bonów:

Czy kupony rabatowe to też bony?

Kupony zniżkowe nie są traktowane jako wynagrodzenie za dane świadczenie. Uprawniają jedynie do skorzystaniu z rabatu. Nie traktujemy ich jako bony.

Poniżej przykłady:

Opodatkowanie bonów do końca 2018 r.

Do końca 2018 r. nie było w ustawie o VAT żadnych regulacji, które dotyczyłyby bonów. Wobec czego przyjęła się następująca praktyka:

• wydanie bonu nie wiązało się z żadnymi konsekwencjami na gruncie VAT.
• dopiero wymiana bonu na dane świadczenie rodziła obowiązek wykazania sprzedaży w VAT.

Opodatkowanie bonów od początku 2019 r.

W 2019 r. dodano do ustawy o VAT przepisy regulujące opodatkowanie bonów. Od tego momentu rozróżniamy:

• bony jednego przeznaczenia (SPV) oraz
• bony różnego przeznaczenia (MPV).

Wykazywanie sprzedaży w przypadku bonu jednego przeznaczenia (SPV)

Jeżeli masz do czynienia z bonem jednego przeznaczenia, to jego pierwsza emisja oraz każde późniejsze przekazanie traktowane jest jako podlegające VAT. Natomiast wymiana bonu na dane świadczenie w ogóle nie podlega VAT. Wynika to z art. 8a ust. 1 i 2 ustawy o VAT.

Powyższe oznacza, że np. na kasie fiskalnej sprzedaż ewidencjonujesz w momencie wydania bonu, a nie w chwili wykonania świadczenia.

Wykazywanie sprzedaży w przypadku bonu różnego przeznaczenia (MPV)

Jeżeli natomiast masz do czynienia z bonem różnego przeznaczenia, to jego pierwsza emisja oraz każde przekazanie bonu jest dla Ciebie neutralne w VAT. Dopiero wymiana bonu na dane świadczenie wiąże się dla Ciebie z koniecznością wykazania sprzedaży. Wynika to z art. 8b ust. 1 ustawy o VAT.

Powyższe oznacza, że wydania bonu nie ewidencjonujesz na kasie (albo nie wystawiasz faktury). Dopiero wymianę bonu na dane świadczenie dokumentujesz w odpowiedni sposób.

Kiedy mamy do czynienia z bonem jednego przeznaczenia?

Odpowiednią definicję zawarto w art. 2 pkt 43 ustawy o VAT:

rozumie się przez to bon, w przypadku którego miejsce dostawy towarów lub świadczenia usług, których bon dotyczy, oraz kwota należnego podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze z tytułu dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług są znane w chwili emisji tego bonu

Z bonem jednego przeznaczenia mamy zatem do czynienia jeżeli w momencie jego wydania spełnione są dwa poniższe warunki, tj. znamy:

1. kraj opodatkowania świadczenia, którego dotyczy bon oraz
2. kwotę VAT, wg której będzie opodatkowane dane świadczenie.

Pierwszy warunek – miejsce świadczenia

Jeżeli chodzi o pierwszy z warunków, to ustalić musimy miejsce opodatkowania dostawy towarów albo świadczenia usług, których dotyczy bon.

Dla usług stosujemy w tym zakresie art. 28a-28n ustawy o VAT. Natomiast do towarów art. 22 ustawy o VAT.

Poniżej przykłady, gdy pierwszy warunek jest spełniony:

Przykład, kiedy pierwszy warunek nie jest spełniony:

Drugi warunek – znajomość kwoty VAT

Jeżeli już wiemy, że świadczenie podlega VAT w danym państwie, to żebyśmy mieli do czynienia z bonem jednego przeznaczenia, musimy znać kwotę VAT, wg której świadczenie będzie podlegało opodatkowaniu.

Poniżej przykłady:

Kiedy mamy do czynienia z bonem różnego przeznaczenia?

Odpowiednia definicja zawarta jest w art. 2 pkt 44 ustawy o VAT i jest to po prostu bon inny niż bon jednego przeznaczenia.

Poniżej przykład, gdy mamy do czynienia z bonem różnego przeznaczenia:

Czy jest możliwa optymalizacja?

W większości przypadków będzie nam zależało, aby wydawany przez nas voucher stanowił bon różnego przeznaczenia. W momencie jego wydania nie ciążą bowiem na nas żadne dodatkowe obowiązki na gruncie VAT.

Jeżeli zatem prowadzimy sklep z odzieżą – to wszystkie towary opodatkowane są stawką 23%. Możemy jednak w sklepie dodać produkty, które są opodatkowane stawką obniżoną, np. sok pomarańczowy 100% (podlega opodatkowaniu wg 5% stawki VAT). Jeżeli voucher będzie uprawniał również do jego nabycia, to w ten sposób stanie się on bonem różnego przeznaczenia.

Możemy jeszcze wskazać na inną, ciekawą optymalizację, którą dopuszczają organy (np. interpretacja o sygn. 0114-KDIP1-3.4012.35.2019.1.ISK).

Załóżmy, że mamy sklep, w którym sprzedajemy wyłącznie towary opodatkowane wg 23% stawki VAT. Jeżeli jednak dopuszczamy, aby karta podarunkowa mogła być wykorzystana również przez podatnika unijnego do nabycia towarów w ramach transakcji wewnątrzwspólnotowej, to de facto istnieje możliwość opodatkowania transakcji wg 0% stawki VAT. W takiej sytuacji organy podatkowe również potwierdzają, że mamy do czynienia z bonem różnego przeznaczenia.

Dodatkowo co ważne, niektóre transakcje związane z bonami muszą być oznaczane odpowiednimi kodami w nowym JPK. Ale o tym przeczytasz więcej we wpisie Nowy JPK VAT – od kiedy obowiązuje i co się zmieni.