Proporcja odliczenia dotyczy podatników wykonujących działalność mieszaną.
Sprawdź w jakich przypadkach musisz ją stosować.
Kiedy możesz odliczyć VAT?
Prawo do odliczenia powiązane jest z wykonywaniem czynności podlegających opodatkowaniu.
Za takie uznaje się generalnie dostawę towarów i świadczenie usług opodatkowane stawkami 0%, 5%, 8%, oraz 23%.
Jeżeli kupujesz towary i usługi służące takiej działalności, to z zasady może odliczyć VAT z faktury zakupowej (art. 86 ust. 1 ustawy o VAT).
Kiedy nie możesz odliczać VAT?
Prawa do odliczenia nie dają Ci zakupy powiązane ze:
- sprzedażą zwolnioną z VAT oraz
- działalnością niepodlegającą opodatkowaniu.
Ponadto są pewne rodzaje zakupów, w przypadku których prawo to jest wyłączone (gastronomia, usługi noclegowe).
My dzisiaj zajmiemy się tym pierwszym przypadkiem. A więc sytuacją, gdy nasze zakupy powiązane są z innymi niż opodatkowana rodzajami działalności.
Kiedy działalność jest zwolniona z VAT?
Twoja działalność podlega zwolnieniu z VAT, jeśli taką możliwość przewiduje ustawa o VAT.
Można tutaj wyróżnić:
- zwolnienie ze względu na obrót (do obrotu 200 tys. zł) lub
- zwolnienia przedmiotowe wymienione w art. 43 ustawy o VAT oraz w § 3 rozporządzenia w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień.
To pierwsze ze zwolnień opisuję w artykule Zwolnienie ze względu na obrót – wszystko co musisz wiedzieć.
Jeżeli chodzi o zwolnienia przedmiotowe, to chodzi np. o zwolnienie dla usług udzielania pożyczek, ubezpieczeniowych, medycznych, kształcenia, wynajmu nieruchomości lub dla niektórych dostaw nieruchomości.
Podaję tylko przykładowe, bo tych zwolnień jest oczywiście dużo więcej. Na blogu opisałem kilka takich zwolnień przedmiotowych, np.:
- Sprzedaż nieruchomości niezabudowanej – VAT i PCC;
- Sprzedaż budynku, budowli lub lokalu – VAT i PCC
- Jak ustalić stawkę VAT dla najmu nieruchomości.
Kiedy mamy do czynienia z działalnością niepodlegającą VAT?
W takim przypadku mówimy o działalności, która nie podlega opodatkowaniu z uwagi na niespełnienie warunku podmiotowego albo przedmiotowego opodatkowania.
A zatem dane czynności są wykonywane przez podmiot niebędący podatnikiem albo nie podlegają pod zakres opodatkowania VAT.
Może być to np. działalność władcza gminy (wyłączenie z zakresu działalności podatnika na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT).
Innym przykładem jest działalność uczelni publicznych w zakresie studiów stacjonarnych, która nie stanowi działalności gospodarczej lub telewizji publicznej jako publicznego nadawcy, gdzie mamy do czynienia z finansowaniem tej działalności ze środków publicznych i nie dochodzi do świadczenia usług na rzecz konkretnego usługobiorcy.
Związek zakupu z dwiema lub trzema rodzajami działalności
Kwestia stosowania proporcji odliczenia pojawia się u podatników, u których oprócz działalności opodatkowanej występuje również działalność zwolniona z VAT i/lub działalność niepodlegająca VAT.
Przy czym do liczenia proporcji konieczne jest żeby dany zakup służył tym dwóm lub trzem rodzajom działalności.
Proporcji nie liczysz bowiem jeśli Twój zakup powiązany jest wyłącznie z jednym rodzajem działalności.
Prowadzisz działalność handlową, w ramach której kupujesz towary podlegające dalszej odsprzedaży (sprzedaż ze stawką 23%). Nadwyżki finansowe wykorzystujesz do kupowania nieruchomości mieszkalnych na wynajem (usługi najmu korzystają ze zwolnienia z VAT). Do działalności w zakresie najmu kupujesz wyposażenie lokali.
W takiej sytuacji zakupy alokujesz do jednego z rodzajów działalności.
Od towarów wykorzystywanych w działalności handlowej możesz odliczyć 100% VAT. Natomiast podatku w ogóle nie odliczysz od wyposażenia kupionego do działalności w zakresie najmu.
Związek z działalnością opodatkowaną i zwolnioną – proporcja odliczenia
Nie zawsze jednak dany wydatek możesz przypisać do konkretnego rodzaju działalności.
Ponosisz bowiem koszty ogólne, których nie możesz bezpośrednio alokować do jednego typu działalności.
Kontynuujemy przykład przedsiębiorcy prowadzącego działalność handlową (23%) oraz zwolnioną z VAT (najem).
Wynajmuje on dla siebie biuro (pracują tam pracownicy obsługujący oba rodzaje działalności) i kupuje do niego wyposażenie (biurka, telefony, komputery, drukarki + papier i tusz) nabywa usługi księgowe (biuro rachunkowe rozlicza całą działalność tego podmiotu) oraz telekomunikacyjne.
Są to koszty, które powiążemy zarówno z działalnością opodatkowaną jak i zwolnioną z VAT.
W takiej sytuacji konieczne jest właśnie zastosowanie proporcji odliczenia.
Przepisy o proporcji odliczenia w przypadku działalności opodatkowanej i zwolnionej z VAT zawarte są w art. 90 ustawy o VAT.
Związek z działalnością opodatkowaną i niepodlegającą VAT – proporcja odliczenia
Podatnik może wykonywać również działalność opodatkowaną jak i niepodlegającą VAT oraz mieć zakupy powiązane z oboma typami działalności.
Uczelnia publiczna wykorzystuje jeden ze swoich budynków do realizowania kształcenia w ramach studiów stacjonarnych (poza VAT). Część budynku wynajmuje podmiotowi zewnętrznemu na sklepik (sprzedaż 23%).
W związku z funkcjonowaniem budynku uczelnia ponosi koszty energii elektrycznej, wody, sprzątania itd.
Zakupy na media i sprzątanie powiązane są zarówno ze sprzedażą opodatkowaną (np. 23%) jak i działalnością niepodlegającą VAT.
Nie można ich w tym przypadku przypisać do konkretnego rodzaju działalności. Konieczne jest więc odliczenie VAT przy zastosowaniu proporcji.
Przy czym proporcję dla działalności niepodlegającej VAT należy obliczać wg reguł określonych w art. 86 ust. 2a-2h ustawy o VAT, z uwzględnieniem rozporządzenia w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników.
Związek z działalnością opodatkowaną, zwolnioną i niepodlegającą VAT – dwie proporcje
Może się zdarzyć, że dany wydatek powiązany jest z wszystkimi trzema rodzajami działalności, tj. opodatkowaną, zwolnioną oraz niepodlegającą VAT.
Budynek urzędu gmina wykorzystuje głównie do realizacji zadań wynikających z ustawy o samorządzie gminnym (w ramach działalności jako organ władzy publicznej). Niektórzy pracownicy zatrudnieni w urzędzie obsługują jednak również działalność gminy zwolnioną z VAT (np. w zakresie sprzedaży nieruchomości). Dodatkowo część budynku wynajmowana jest podmiotom zewnętrznym (na punkt ksero oraz sklepik).
Gmina ponosi koszty ogólne funkcjonowania urzędu, takie jak zakup mediów, usługi sprzątania.
W podanym przykładzie mamy do czynienia z urzędem gminy, który jest wykorzystywany do wszystkich trzech rodzajów działalności.
Tym samym kosztów funkcjonowania urzędu nie można przypisać konkretnie do jednego typu działalności.
Oznacza to, że VAT od tych wydatków odliczamy z zastosowaniem obu proporcji (tj. przewidzianej w art. 86 ust. 2a oraz art. 90 ustawy o VAT).
