WNT a odwrotne obciążenie – podobieństwa i różnice

WNT i odwrotne obciążenie to transakcje, przy których podatnikiem jest nabywca towarów.

We wpisie przedstawiam podobieństwa i różnice między tymi czynnościami.

Zanim przejdziemy do omawiania podobieństw i różnic, zacznijmy od wskazania istotnych cech obu transakcji.

Przy czym tutaj kilka zastrzeżeń.

W artykule odnoszę się wyłącznie do sytuacji, gdy:

• transakcje podlegają VAT w Polsce oraz
• nabywcą jest polski podatnik.

Ponadto nie uwzględniam szczególnych regulacji dotyczących transferu bonów jednego przeznaczenia oraz dostawy:

• nowych środków transportu;
• energii elektrycznej, cieplnej, chłodniczej lub gazu.

Cechy istotne WNT

Definicję wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów znajdziesz w art. 9 ustawy o VAT.

WNT polega na nabyciu towarów w ramach dostawy towarów, przy której:

• towary są transportowane z innego państwa UE do Polski;
• dostawcą i nabywcą towarów jest podatnik.

Więcej na temat WNT przeczytasz we wpisie Kiedy muszę wykazać VAT przy WNT.

Cechy istotne odwrotnego obciążenia

O odwrotnym obciążeniu mówimy w przypadku krajowej dostawy, dla której na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT podatnikiem jest nabywca towarów.

Występuje w przypadku dostawy towarów podlegającej VAT w Polsce:

• dokonywanej przez podatnika zagranicznego (tj. nieposiadającego siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce), niezarejestrowanego do VAT w Polsce;
• realizowanej na rzecz polskiego podatnika (tj. posiadającego siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce).

Więcej na temat tego typu transakcji przeczytasz we wpisie Nabycie towaru w Polsce od podmiotu zagranicznego – skutki w VAT.

Nabywca odpowiada za rozliczenie podatku

Zarówno przy WNT jak i odwrotnym obciążeniu za rozliczenie podatku odpowiada nabywca towarów.

Dostawca musi być podatnikiem

Warunkiem wystąpienia WNT i odwrotnego obciążenia jest aby dostawca był podatnikiem.

Sprzedający musi więc prowadzić działalność gospodarczą.

Brak wymogu by dostawca był zarejestrowany jako podatnik VAT UE

Dostawca ma prowadzić działalność gospodarczą.

Nie musi jednak być zarejestrowany jako podatnik VAT UE.

I to zarówno przy WNT jak i odwrotnym obciążeniu.

Dostawca nie musi rejestrować się do VAT w Polsce

W przypadku WNT, po stronie sprzedającego nie dochodzi do wykonania jakiejkolwiek czynności opodatkowanej w Polsce (rozlicza on WDT w państwie, z którego towary są wysyłane). Nie powstaje więc u niego obowiązek rejestracji do VAT w Polsce.

Przy odwrotnym obciążeniu, dostawca wykonuje czynność podlegającą VAT w Polsce. Ale z uwagi na uregulowanie zawarte w §1 pkt 1 lit. k rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie określenia podatników niemających obowiązku składania zgłoszenia rejestracyjnego, nie ma tutaj obowiązku rejestracji do VAT.

Podstawa opodatkowania

W odniesieniu do obu transakcji stosujemy również te same przepisy o podstawie opodatkowania (przy WNT poprzez odpowiednie odesłania z art. 30a ust. 1 ustawy o VAT).

A zatem jest nią wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy lub osoby trzeciej (art. 29a ust. 1 ustawy o VAT).

Jednocześnie do podstawy opodatkowania doliczamy koszty dodatkowe, takie jak koszty opakowania, transportu lub ubezpieczenia (art. 29a ust. 6 pkt 2 ustawy o VAT).

Jeżeli kontrahent doliczył VAT, to za podstawę opodatkowania przyjmujesz całą zapłaconą kwotę

Może się zdarzyć, że dostawca doliczy i pobierze od Ciebie VAT traktując swoją transakcję jako:

• dostawę krajową opodatkowaną stawką właściwą w państwie wysyłki towarów;
• WSTO.

Jeżeli zapłacisz w takim przypadku kwotę należną razem z VAT, to dla potrzeb rozliczenia WNT lub odwrotnego obciążenia za podstawę opodatkowania przyjmujesz całą zapłaconą kwotę (razem z podatkiem).

Oczywiście chodzi tutaj o sytuacje, gdy kontrahent błędnie rozpoznał typ transakcji, a po Twojej stronie istnieje obowiązek rozliczenia WNT lub odwrotnego obciążenia.

Ujmowanie korekt

Przy WNT i odwrotnym obciążeniu korekty in plus oraz in minus ujmuje się w dacie powstania przyczyny korekty.

Na temat korekt przeczytasz w artykule Ujmowanie korekt: WDT, WNT, import usług, eksport towarów oraz inne transakcje międzynarodowe.

Stawka VAT

Przy obu transakcjach stosujesz stawkę VAT właściwą dla dostawy danego towaru na terytorium Polski.

Zwolnienia z VAT

Są to raczej rzadkie przypadki, ale zarówno do WNT jak i odwrotnego obciążenia, mogą znaleźć zastosowanie zwolnienia z VAT.

Przy czym w przypadku WNT, na podstawie odesłań zawartych w art. 44 ustawy o VAT.

JPK

Obie transakcje podlegają wykazaniu w JPK.

Nabywca nie wystawia faktury

Przy obu transakcjach podatnikiem jest nabywca towarów.

Samo WNT nie podlega udokumentowaniu fakturą. Faktura jest wystawiana przez dostawę (podatnika unijnego) z tytułu dokonanego przez niego WDT.

Natomiast dostawa rozliczana w ramach odwrotnego obciążenia jest dokumentowana fakturą wystawianą przez dostawcę zgodnie z obowiązującymi w jego państwie przepisami.

Oczywiście nabywca może wystawiać faktury, jeżeli strony zastosują procedurę Samofakturowania.

Odrębny przedmiot opodatkowania VAT

WNT stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, wskazany w art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT.

Natomiast odwrotne obciążenie jest odpłatną dostawą towarów na terytorium kraju przewidzianą w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Przy czym taką, w której podatnikiem jest nabywca.

Wymóg transportu towarów

Przy WNT bezwzględnie musi dojść do transportu towarów do Polski z innego niż Polska państwa UE.

Natomiast odwrotne obciążenie może zaistnieć zarówno przy transporcie towarów (np. dostawa z montażem), jak i gdy towary nie są w ogóle transportowane (np. nabycie towarów znajdujących się w Polsce od podatnika zagranicznego).

Transport spoza UE

W przypadku WNT, towary muszą być przetransportowane z innego państwa UE do Polski.

Natomiast odwrotne obciążenie może zaistnieć również dla transportu towarów spoza UE do Polski.

Dostawca jako podatnik spoza UE

W przypadku WNT dostawca musi być podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą w UE (podatnikiem).

Przy odwrotnym obciążeniu dostawca też musi być podatnikiem, ale może on prowadzić działalność gospodarczą poza UE.

Kraj opodatkowania

W przypadku WNT krajem opodatkowania jest państwo, w którym kończy się transport towarów.

Natomiast przy odwrotnym obciążeniu mogą znaleźć zastosowanie dwie zasady. Krajem opodatkowania może być państwo, w którym towary:

• są montowane (jeżeli nabycie następuje w ramach dostawy z montażem);
• znajdują się w momencie dostawy (w razie gdy dostawa dotyczy towarów niewysyłanych).

Nie możesz jednocześnie rozpoznać WNT i odwrotnego obciążenia

Jeżeli nabywasz towary, które są wysyłane do Polski z innego państwa UE i jednocześnie są one przez dostawcę montowane, to w każdym przypadku musisz rozstrzygnąć z jakim typem transakcji masz do czynienia.

Nie możesz rozpoznać jednocześnie WNT i odwrotnego obciążenia.

Taką możliwość wyklucza art. 10 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o VAT.

Wynika z niego, że jeśli transakcja stanowi dostawę z montażem z art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, to nie występuje WNT.

Inny typ transakcji rozpoznawany przez dostawcę

W przypadku WNT, dostawca po swojej stronie rozpoznaje WDT (chociaż jeżeli nie będą spełnione warunki, to rozpozna dostawę krajową opodatkowaną w państwie, z którego towary wyjechały).

A zatem fakt, że podatek rozlicza nabywca nie zwalnia sprzedawcy od obowiązku rozliczenia dostawy towarów. Jednocześnie dostawa sprzedającego stanowi odrębną transakcję (WDT).

Natomiast w przypadku odwrotnego obciążenia, dostawca jest zwolniony z obowiązku rozliczenia podatku (co wynika bezpośrednio z art. 17 ust. 2 ustawy o VAT). Podatek rozlicza nabywca. Dostawca nie rozlicza żadnej odrębnej transakcji (przynajmniej z perspektywy uregulowań unijnych).

Informacja podsumowująca

WNT podlega wykazaniu w informacji podsumowującej.

Natomiast odwrotnego obciążenia nie wykazuje się w formularzu VAT-UE. I to nawet jeśli dostawcą jest podatnik VAT UE.

Rejestracja nabywcy do VAT UE

Jeżeli zamierzasz dokonywać WNT, to musisz zarejestrować się jako podatnik VAT UE.

W przypadku odwrotnego obciążenia nie masz takiego obowiązku (nawet jeśli dostawcami mają być podatnicy VAT UE).

Przedmiotem odwrotnego obciążenia może być nieruchomość

WNT nie może dotyczyć nieruchomości – nie da się ich bowiem przetransportować pomiędzy dwoma państwami UE.

Natomiast odwrotne obciążenie może zaistnieć w związku z nabyciem nieruchomości.

Wyłączenia z WNT

Nawet jeśli spełnisz przesłanki materialne, to nie rozpoznajesz WNT jeśli znajdą zastosowanie wyłączenia zawarte w art. 10 ustawy o VAT. Są one uzależnione od:

• rodzaju nabywanego towaru (np. niektóre jednostki pływające);
• statusu nabywcy (np. podatnik zwolniony z VAT);
• statusu dostawcy (podatnik korzystający w swoim państwie ze zwolnienia ze względu na obrót);
• zastosowania szczególnej procedury (np. marży).

Dla odwrotnego obciążenia nie przewidziano natomiast analogicznych wyłączeń. Jedyne wyłączenia dotyczą przypadków, gdy dostawa stanowi WSTO lub SOTI rozliczane w procedurze IOSS – wówczas bowiem nie rozpoznaje się odwrotnego obciążenia (co wynika z art. 17 ust. 1 pkt 5 lit. c ustawy o VAT).

Znasz inne podobieństwa i różnice?

Spis uwzględniony w tym artykule nie ma charakteru zamkniętego. Uwzględniłem to, co przyszło mi do głowy. 🙂

Jeżeli Ty widzisz jakieś inne podobieństwa lub różnice, to podziel się nimi w komentarzu.

---

Zdjęcie tytułowe autorstwa Ian Taylor z Unsplash.