W zeszłym tygodniu opublikowałem wpis pt. Objaśnienia MF w sprawie białej listy Dzisiaj zajmiemy się kolejnymi objaśnieniami Ministerstwa Finansów wydanymi tuż przed końcem 2019 r., które dotyczą mechanizmu podzielonej płatności (w skrócie zwanym również MPP).
Niniejszy wpis dotyczy wyłącznie aspektów nieuregulowanych przepisami prawa albo które dotychczas były wątpliwe. Nie znajdziesz tutaj informacji na czym polega split payment, kiedy go stosować i jakie kary grożą za brak płatności w tej formie. Jeżeli interesują Cię te kwestie to zachęcam do pobrania darmowego e-booka o podzielonej płatności gdzie w sposób kompleksowy omawiany jest mechanizm split payment.
Gdzie znajdę objaśnienia podatkowe i co one dają podatnikom?
Omawiane objaśnienia dostępne są TUTAJ. Są to ogólne wyjaśnienia przepisów prawa podatkowego, które dają podatnikom ochronę taką jak interpretacje ogólne albo indywidualne. Zastosowanie się przez podatnika do wytycznych wynikających z objaśnień podatkowych nie może mu szkodzić.
Stosowanie MPP przy innych niż przelew rozliczeniach
Mechanizm podzielonej płatności przewidziany jest jedynie dla płatności w formie przelewu. Nie można zastosować MPP jeżeli dokonujemy zapłaty gotówką, kartami płatniczymi, przekazami albo wekslami. W objaśnieniach potwierdzono, że jeżeli danej faktury dotyczy obowiązek uregulowania należności w formie MPP, to zapłata w ww. innych niż przelew formach będzie stanowiło naruszenie przepisów o podzielonej płatności.
Jeżeli więc płacimy za fakturę, której dotyczy obligatoryjny split payment, to jesteśmy zmuszeni zapłacić VAT wynikający z tej faktury w ramach MPP. Problematyczna może być np. sytuacja opisana niżej:
Wysyłamy pracownika do Media Markt, aby zakupił dwa telewizory, które zostaną wykorzystane w salkach konferencyjnych w biurze. Każdy z telewizorów kosztuje 7900 zł brutto. Pracownik z tytułu zakupu otrzymuje jedną fakturę. Należność uregulował firmową kartą płatniczą.
W erze sprzed MPP takie rozliczenie nie wiązało się dla podatnika z żadnymi negatywnymi konsekwencjami. Niestety od 1 listopada 2019 r. zapłata powinna zostać zrealizowana w ramach MPP. Kupujemy telewizor, który jest towarem wymienionym w poz. 64 załącznika nr 15 do ustawy o VAT. Faktura za dwa telewizory opiewa na kwotę brutto 15800 zł.
W analizowanym przypadku fakt, że zapłaciliśmy całość kartą oznacza, że nie możemy uwzględnić wydatku w kosztach uzyskania przychodów (sankcja obowiązująca od 1 stycznia 2020 r.). VAT z tej transakcji byliśmy bowiem zobligowani uregulować w ramach MPP.
Kilka pozycji na fakturze – tylko jedna objęta MPP
Jednym z warunków do zastosowania obligatoryjnego MPP jest, aby towar lub usługa zawarty był w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Może się jednak zdarzyć, że dokumentujemy sprzedaż fakturą, w której tylko jedna pozycja dotyczy towaru/usługi z załącznika nr 15, pozostałe nie są w nim wymienione.
Sprzedajemy telefony komórkowe za 2 tys. zł brutto sztuka (10 szt.), dodatkowo również dedykowane do tych telefonów uchwyty i ładowarki samochodowe, słuchawki bezprzewodowe oraz etui. Każdy z ww. rodzajów towarów wymieniony jest w odrębnej pozycji faktury (akcesoria nie są sprzedawane w zestawie z telefonami).
W analizowanym przypadku tylko sprzedaż telefonów komórkowych objęta jest obligatoryjnym MPP (poz. 63 załącznika nr 15 do ustawy o VAT, cała faktura na kwotę brutto ponad 15 tys. zł). Akcesoria do telefonów komórkowych nie są wymienione w załączniku.
W objaśnieniach MF potwierdziło, że obligatoryjny split payment dotyczy tylko tej jednej pozycji z załącznika. Jedynie VAT z tej pozycji musi być zapłacony w ramach MPP. Należność za pozostałe towary może być zapłacona bez stosowania split payment (np. gotówką albo kartą). Oczywiście nie ma przeciwwskazań, aby wartość całej faktury zapłacić w ramach podzielonej płatności.
Płatność na rzecz podmiotu zagranicznego
Jeżeli kupujemy towar/usługę z załącznika nr 15 do ustawy o VAT, faktura opiewa na kwotę ponad 15 tys. zł, a sprzedającym jest podmiot zarejestrowany do VAT w Polsce, to również musimy zastosować mechanizm podzielonej płatności. Nie ma w tym przypadku znaczenia, że kontrahent nie posiada siedziby działalności gospodarczej w Polsce. Istotne jest, że podmiot ten jest zarejestrowany do VAT w Polsce. Wyjaśnienia w tej formie zawarło MF, niemniej mogą one prowadzić do pewnych nieporozumień. Poniżej opisuję wyjątek, który może mieć zastosowanie w praktyce.
Należy pamiętać, że powyższe wyjaśnienie MF dotyczy wyłącznie przypadków, gdy transakcja podlega opodatkowaniu VAT i nie znajduje zastosowania mechanizm odwrotnego obciążenia. Rozważmy poniższy przykład:
Sprzedającym jest podmiot z siedzibą we Francji, który nie posiada stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce (tj. nie ma w Polsce żadnego biura, hali, czy też innej struktury). Podmiot ten świadczy usługę polegającą na przeniesieniu uprawnień do emisji gazów cieplarnianych na rzecz podatnika z siedzibą w Polsce i jest zarejestrowany do celów VAT w Polsce.
W takim przypadku VAT z transakcji rozlicza nabywca usługi w ramach importu usług (na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT). Wówczas faktura nie zawiera kwoty VAT. Nie stosujemy również podzielonej płatności.
Kiedy więc będziemy musieli zastosować MPP przy płatnościach dla podmiotu zagranicznego zarejestrowanego do VAT w Polsce? Wskazany wyżej mechanizm rozliczenia VAT przez polskiego nabywcę nie znajdzie zastosowania jeżeli podmiot zagraniczny zarejestrowany do VAT w Polsce wykona usługę związaną z nieruchomością (np. prace budowlane polegające na wzniesieniu budynku na nieruchomości położonej w Polsce). W takim przypadku podmiot zagraniczny rozlicza VAT od transakcji w Polsce. Polski nabywca będzie musiał zastosować MPP, jeżeli wartość faktury przekroczy 15 tys. zł.
Usługa budowlana odbierana w częściach
Zgodnie z art. 19a ust. 2 ustawy o VAT, w odniesieniu do przyjmowanych częściowo usług, usługę uznaje się również za wykonaną, w przypadku wykonania części usługi, dla której to części określono zapłatę. Przepis ten pozwala na podzielenie usługi na części. Każdą z nich rozlicza się wówczas odrębnie, wystawiając dla niej fakturę.
Wykonujemy usługę budowlaną polegającą na wzniesieniu małego obiektu gospodarczego. Ustalona za całość kwota brutto to 30 tys. zł. Usługa jednak została podzielona na 3 etapy (1. prace przygotowawcze, 2. wzniesienie obiektu oraz 3. jego wykończenie). Dla każdego z etapów ustalono wynagrodzenie w wysokości 10 tys. zł brutto, odrębne odbiory i każdy z nich będzie dokumentowany osobnymi fakturami.
W analizowanym przypadku mamy do czynienia z usługą przewidzianą w poz. 99 załącznika nr 15 do ustawy o VAT (roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków niemieszkalnych). Niemniej rozliczając poszczególne etapy nie będziemy zobligowani do zastosowania MPP. Na każdą fakturę dokumentującą dany etap patrzymy odrębnie – nie przekroczą one 15 tys. zł. Nie są więc spełnione przesłanki do obligatoryjnego MPP. Oczywiście należy pamiętać, że jakikolwiek podział usługi na części musi mieć uzasadnienie ekonomiczne. Nie może być to sztuczny podział zmierzający jedynie do obejścia przepisów o MPP.
Umieszczanie na każdej fakturze adnotacji o MPP
Jeżeli danej transakcji dotyczy obligatoryjny split payment, to sprzedający musi umieścić w fakturze adnotację „mechanizm podzielonej płatności” (art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT).
Niektórzy sprzedający decydują się umieszczać taką adnotację na wszystkich swoich fakturach, nie weryfikując czy dotyczy ich obligatoryjny MPP. Argumentują to tym, że brak adnotacji wiąże się z bardzo negatywnymi konsekwencjami, a nie mają gwarancji czy pracownicy poprawnie zweryfikują wystąpienie przesłanek do MPP (towar/usługa z załącznika nr 15 do ustawy o VAT oraz kwota faktury przekraczająca 15 tys. zł brutto).
Ministerstwo Finansów potwierdziło, że nie ma żadnych kar za przyjęcie takiego podejścia. Możemy zatem umieszczać taką adnotację również na fakturach, których w ogóle nie dotyczy ten mechanizm (wówczas jednak nie obliguje to nabywcy do zapłaty należności w tej formie).
Rachunek bankowy komornika sądowego lub organu egzekucyjnego i płatności dokonywane przez ubezpieczycieli na rzecz podmiotów trzecich likwidujących szkody
W objaśnieniach wskazano, że MPP nie stosujemy jeżeli zapłata dotyczy płatności z tytułu zajętej przez komornika lub organ egzekucyjny wierzytelności. Tak samo to wygląda w odniesieniu do płatności dokonywanych przez ubezpieczycieli na rzecz podmiotów trzecich likwidujących szkody, kiedy to zapłata stanowi realizację odpowiedzialności odszkodowawczej wobec ubezpieczonych/uposażonych (np. ubezpieczyciel wypłaca środki warsztatowi samochodowego za naprawienie szkody).
