
Polski Ład to nie tylko rewolucja w podatku dochodowym i w opłacaniu składek zdrowotnych. Przewidziano również kilka ciekawych zmian jeżeli chodzi o VAT.
Oczywiście nie mógłbym przejść obok tych zapowiedzi obojętnie. 🙂
Poniżej opisuję najistotniejsze zmiany w VAT przewidziane w Nowym Ładzie.
Gdzie znajdę ustawę zmieniającą?
Polski Ład wprowadziła ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (dalej zwana ustawą zmieniającą).
Tutaj natomiast możesz prześledzić przebieg prac legislacyjnych nad tą ustawą.
Kiedy przepisy wchodzą w życie?
Większość przepisów wchodzi w życie 1 stycznia 2022 r.
Niemniej jednak regulacje dotyczące grup VAT oraz komunikacji terminala z kasą będą obowiązywały od 1 lipca 2022 r.
Jakie zmiany w VAT przewidziano w Polskim Ładzie?
Zmiany w VAT dotyczą następujących obszarów:
- wprowadzenia grupy VAT;
- umożliwienia rezygnacji ze zwolnienia z VAT w przypadku usług finansowych;
- wprowadzenia 15-dniowego zwrotu VAT dla podatników rozliczających się z konsumentami bezgotówkowo;
- rozszerzenie stosowania metody kasowej dla przypadków przekształcenia z mocy prawa użytkowania wieczystego nieruchomości we własność;
- zmniejszenia wartości transakcji, dla których zapłaty należy dokonywać na rachunek z białej listy;
- udostępnienie składania deklaracji kwartalnych dla podatników podlegających opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek;
- wprowadzenie kar za nieprzyjmowanie płatności bezgotówkowych;
- brak konieczności składania czynnego żalu przy korekcie JPK;
- aktualizacja kodów CN.
Grupa VAT
Na mocy ustawy z dnia 8 czerwca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu automatyzacji załatwiania niektórych spraw przez Krajową Administrację Skarbową przesunięto termin wejścia w życie grup VAT – na 1 stycznia 2023 r.
Dodatkowo w ww. ustawie przewidziano również, że od 1 lipca 2023 r. grupa VAT będzie miała obowiązek elektronicznego raportowania ewidencji czynności dokonywanych między członkami grupy.
Więcej na temat grup VAT przeczytasz w artykule Grupa VAT – na czym polega.
Czym jest grupa VAT?
Zgodnie z definicją, grupa VAT to grupa podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, zarejestrowana jako podatnik podatku VAT (art. 2 pkt 47 ustawy o VAT).
A zatem taka grupa jako całość stanowi na gruncie VAT podatnika (art. 15a ust. 1 ustawy o VAT).
Relacje w grupie i poza nią
Transakcje dokonywane między podmiotami należącymi do grupy są neutralne w VAT (art. 8c ust. 1 ustawy o VAT).
A zatem jeśli dojdzie do sprzedaży towarów lub usług pomiędzy członkami grupy, to nie będą oni wystawiali faktur ani wykazywali transakcji w JPK.
Takie czynności będą dokumentowane notą księgową. Przy czym konieczne będzie ich ujmowanie w dodatkowo prowadzonej ewidencji.
Natomiast jeżeli podmiot z grupy wykona czynność opodatkowaną dla podmiotu spoza grupy, to będziemy uznawać, że transakcji dokonała grupa (art. 8c ust. 2 ustawy o VAT).
Tak samo jeśli któryś z członków zakupi towar lub usługę od podmiotu spoza grupy, to będziemy przyjmować, że ten podmiot wykonał daną czynność dla grupy (art. 8c ust. 3 ustawy o VAT).
Ewidencja prowadzona przez członków grupy
Mimo że transakcji między członkami grupy VAT nie dokumentujemy fakturą ani nie wykazujemy w JPK, to nie jest tak, że zupełnie możemy o nich zapomnieć.
Ustawodawca przewidział obowiązek uwzględniania tych transakcji w specjalnie w tym celu prowadzonej ewidencji (art. 109 ust. 11g ustawy o VAT).
Przy czym na mocy art. 20 pkt 3 ustawy z dnia 8 czerwca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu automatyzacji załatwiania niektórych spraw przez Krajową Administrację Skarbową od dnia 1 stycznia 2023 r. do dnia 30 czerwca 2023 r. ewidencja ta ma być prowadzona w formie elektronicznej oraz przekazywana na wezwanie organu w terminie 7 dni od dnia doręczenia żądania.
Natomiast od 1 lipca 2023 r. ewidencja ta ma być co miesiąc przesyłana do organów podatkowych (tak jak JPK)! Wynika to ze zmian uwzględnionych w art. 20 pkt 1 lit. b ww. ustawy.
Kto może założyć grupę VAT?
Umowę o utworzeniu grupy mogą zawrzeć wyłącznie podatnicy:
- posiadający siedzibę w Polsce lub
- nieposiadający siedziby w Polsce, jeżeli prowadzą tutaj działalność gospodarczą za pośrednictwem oddziału położonego na terytorium Polski.
Taka grupa jest podatnikiem podatku VAT.
Rejestracji jako grupa VAT może dokonać grupa podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie. Warunki tych powiązań muszą być spełnione nieprzerwanie przez okres, w jakim ta grupa posiada status podatnika (art. 15a ust. 6 ustawy o VAT).
Jeden podatnik może być członkiem tylko jednej grupy VAT (art. 15a ust. 7 ustawy o VAT). Natomiast Grupa VAT nie może być członkiem innej grupy VAT (art. 15a ust. 8 ustawy o VAT).
Taka grupa VAT, w trakcie jej trwania, nie może być rozszerzana o nowych członków ani pomniejszona o któregokolwiek członka z grupy (art. 15a ust. 9 ustawy o VAT).
Powiązania finansowe
Warunek wystąpienia powiązań finansowych jest spełniony, jeżeli jeden z podatników będących członkiem grupy VAT:
- posiada bezpośrednio ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym lub
- ponad 50% praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, lub
- ponad 50% prawa do udziału w zysku, każdego z pozostałych podatników będących członkami tej grupy.
Powyższe wynika z art. 15a ust. 3 ustawy o VAT.
Powiązania ekonomiczne
Powiązania ekonomiczne wystąpią, jeśli:
- przedmiot głównej działalności członków grupy VAT ma taki sam charakter lub
- rodzaje działalności prowadzonej przez członków grupy VAT uzupełniają się i są współzależne, lub
- członek grupy VAT prowadzi działalność, z której w całości lub w dużej mierze korzystają inni członkowie grupy VAT.
Określono to w art. 15a ust. 4 ustawy o VAT.
Powiązania organizacyjne
Powiązanie organizacyjne wystąpi, jeśli podatnicy wchodzący do grupy:
- prawnie lub faktycznie, bezpośrednio lub pośrednio, znajdują się pod wspólnym kierownictwem, lub
- organizują swoje działania całkowicie lub częściowo w porozumieniu.
Wynika to z art. 15a ust. 5 ustawy o VAT.
Elementy umowy tworzącej grupę VAT
Aby utworzyć grupę VAT, konieczne jest zawarcie umowy na piśmie.
Elementy tej umowy są wskazane w art. 15a ust. 10 ustawy o VAT i musi ona określać:
- nazwę grupy wraz z dodatkowym oznaczeniem „grupa VAT” lub „GV”
- dane identyfikacyjne podmiotów tworzących grupę oraz wysokość ich kapitału zakładowego;
- wskazanie przedstawiciela grupy;
- dane identyfikacyjne udziałowców (akcjonariuszy) i wysokości ich udziału w kapitale zakładowym podatników tworzących grupę VAT, posiadających co najmniej 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym tych podatników;
- wskazanie okresu na jaki grupa VAT została utworzona.
Taką grupę można utworzyć na okres nie krótszy niż 3 lata (art. 15a ust. 10 pkt 5 ustawy o VAT).
Istnieje jednak opcja przedłużenia tego okresu przez zawarcie nowej umowy i jej zgłoszenie do naczelnika urzędu skarbowego. Takiego zgłoszenia należy dokonać na 30 dni przed wygaśnięciem dotychczasowej umowy (art. 15a ust. 13 ustawy o VAT).
Przedstawiciel grupy
Każda grupa VAT musi wyznaczyć przedstawiciela. Jest to podmiot reprezentujący grupę VAT w zakresie jej praw i obowiązków (art. 15a ust. 11 ustawy o VAT).
To on będzie składał deklaracje VAT w imieniu grupy.
Niemniej jednak każdy z członków grupy ponosi odpowiedzialność solidarną za zobowiązania grupy z tytułu VAT (art. 8e ustawy o VAT).
Rejestracja grupy jako podatnika VAT
Przedstawiciel składa formularz VAT-R wraz z umową w celu zarejestrowania grupy jako podatnika VAT (art. 96 ust. 3b ustawy o VAT).
Co ważne, z chwilą rejestracji grupy VAT jako podatnika, członkowie grupy są wykreślani z rejestru jako podatnicy VAT (art. 96 ust. 7ba ustawy o VAT). Wówczas ewentualne rachunki firmowe zgłoszone wcześniej do białej listy wykazywane są jako rachunki grupy VAT (art. 96b ust. 3c ustawy o VAT).
Jeżeli umowa grupy VAT wygaśnie i z rejestru zostanie wykreślona grupa VAT, to rejestracja członka grupy jest z urzędu przywracana (art. 96 ust. 9k ustawy o VAT).
Transakcje pomiędzy członkami grupy a PCC
Transakcje wykonywane pomiędzy członkami są również wyłączone z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych (art. 2 pkt 4 lit. c ustawy o PCC).
Przy czym przewidziano tutaj dwa wyjątki. Opodatkowanie PCC pojawi się jeżeli pomiędzy członkami grupy zawarta zostanie umowa:
- sprzedaży lub zamiany, której przedmiotem jest nieruchomość;
- sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.
Rezygnacja ze zwolnienia z VAT w przypadku usług finansowych
Aktualnie w ustawie o VAT przewidzianych mamy wiele zwolnień z VAT odnoszących się do usług finansowych.
Polski Ład przewiduje wprowadzenie opcji wyboru opodatkowania niektórych usług finansowych.
Kiedy możliwe jest wybranie opodatkowania usług
Taka możliwość dotyczy wyłącznie usług wykonywanych na rzecz innych podatników.
Jeżeli nabywcą jest konsument, to stosowanie zwolnienia z VAT dalej jest obligatoryjne.
Jak dokonujemy wyboru?
Z takiej opcji może skorzystać wyłącznie czynny podatnik VAT (art. 43 ust. 22 ustawy o VAT). W tym celu składa pisemne zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego o wyborze opodatkowania.
Należy je złożyć przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnujemy ze zwolnienia.
Które usługi finansowe są objęte tą opcją?
Wybór opodatkowania może dotyczyć usług finansowych, do których stosujemy zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7, 12, 38, 39, 40, 40a i 41.
Tą opcją objęte są zatem następujące usługi:
- transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy;
- zarządzania funduszami i portfelami wskazanymi w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT;
- udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę;
- w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także zarządzanie gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę;
- w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług;
- usługi, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w spółkach lub innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną;
- usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi.
Wyłączenie dla usług ubezpieczeniowych
Możliwość wyboru opodatkowania nie dotyczy każdej usługi finansowej. Wyłączone z tej możliwości są usługi zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT.
Są to usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek.
Jak długo trwa taki wybór?
Jeżeli skorzystamy z opcji opodatkowania ww. usług, to będziemy musieli to rozwiązanie stosować przez co najmniej 2 lata licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego wybraliśmy opodatkowanie tych usług (art. 43 ust. 23 ustawy o VAT).
Jeżeli po tym czasie zrezygnujemy z tej opcji, to powrót do tych rozwiązań będzie możliwy po upływie kolejnych 2 lat licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego ponownie skorzystaliśmy ze zwolnienia (art. 43 ust. 24 ustawy o VAT).
15-dniowy zwrot VAT
Polski Ład wprowadził również przyspieszony, 15-dniowy zwrot VAT (art. 87 ust. 6d ustawy o VAT).
Skorzystanie z niego jest jednak obarczone koniecznością spełnienia wielu skomplikowanych warunków określonych w art. 87 ust. 6e ustawy o VAT.
Warunki jakie musisz spełnić na 3 miesiące poprzedzające wniosek:
- udział procentowy łącznej wartości sprzedaży brutto zaewidencjonowanej na kasie wirtualnej lub online musi wynosić minimum 80%;
- udział procentowy otrzymanych płatności zrealizowanych z wykorzystaniem instrumentów płatniczych lub polecenia przelewu zaewidencjonowanych na kasach wirtualnych lub online musi wynosić minimum 80% (dodatkowo paragon musi wskazywać formę płatności);
- musisz posiadać rachunek firmowy ujawniony na białej liście.
Przy czym jeżeli chodzi o drugi ze wskazanych wyżej warunków, to w okresie od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2023 r. udział procentowy musi wynosić minimum 65% (art. 146k ust. 1 ustawy o VAT).
Wymogi do spełnienia na 12 miesięcy poprzedzających wniosek:
- sprzedaż brutto w każdym okresie rozliczeniowym nie może być niższa niż 50 tys. zł;
- musisz być zarejestrowany jako czynny podatnik VAT, składać za każdy okres deklaracje VAT oraz ewidencjonować sprzedaż wyłącznie za pomocą kas wirtualnych lub online.
Warunki do spełnienia w okresie, w którym wystąpisz o zwrot:
- kwota zwrotu VAT nie może przekraczać dwukrotnej wysokości podatku wynikającego u tego podatnika ze sprzedaży zaewidencjonowanej w kasach wirtualnych lub online;
- kwota VAT przeniesiona z poprzednich okresów nie może przekraczać 3 tys. zł;
- złożenie deklaracji w terminie.
Zwrot ten będzie możliwy dopiero od okresów rozliczeniowych przypadających od 1 stycznia 2022 r. (art. 77 ustawy zmieniającej).
Trochę to skomplikowane, prawda? 🙂
Kary za uniemożliwianie płatności kartą
Dodatkową zmianą przewidzianą w prawie przedsiębiorców jest objęcie przedsiębiorców obowiązkiem zapewniania realizowania płatności przy użyciu instrumentu płatniczego.
Mają zapewnić taką możliwość w każdym miejscu, w którym faktycznie prowadzą działalność, w szczególności w lokalu i poza lokalem przedsiębiorstwa (art. 19a ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców). Przy czym obowiązek ten dotyczy wyłącznie podatników zobowiązanych do ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej (art. 19a ust. 2 ustawy Prawo przedsiębiorców).
Przedsiębiorca, który nie spełni tego obowiązku, czasowo nie będzie mógł:
- wystąpić o zwrot VAT w terminie 25 dni (art. 87 ust. 6c ustawy o VAT) oraz
- skorzystać z rozliczeń kwartalnych (art. 99 ust. 3a pkt 4 ustawy o VAT).
Wymóg współpracy terminala płatniczego z kasą wirtualną oraz online
Na mocy art. 89 pkt 3 ustawy zmieniającej, przepisy te miały obowiązywać od 1 lipca 2022 r.
Niemniej jednak na podstawie przepisów ustawy z dnia 8 czerwca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu automatyzacji załatwiania niektórych spraw przez Krajową Administrację Skarbową przesunięto termin wejścia w życie tego obowiązku aż na 1 stycznia 2025 r.
Chodzi o nowy obowiązek dla przedsiębiorców, którzy:
- stosują kasy wirtualne lub online oraz
- przyjmują płatności za pomocą terminala płatniczego.
Będą oni musieli zapewnić współpracę kasy rejestrującej z terminalem płatniczym (art. 19a ust. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców).
W razie naruszenia tego obowiązku, naczelnik urzędu skarbowego będzie nakładał karę pieniężną w wysokości 5 tys. zł (art. 111 ust. 6kb ustawy o VAT).
Obowiązek zapłaty na rachunek z białej listy już od 8 tys. zł
W ramach Polskiego Ładu zmieniono również art. 19 prawa przedsiębiorców. Jest to przepis, który w transakcjach między przedsiębiorcami wymusza dokonywanie płatności za pomocą przelewów.
Dotychczas próg, od którego było to konieczne wynosił 15 tys zł.
Po zmianach jest to tylko 8 tys. zł.
Dotyka to również kwestii płatności na rachunki z białej listy. Zmniejsza się bowiem próg, od którego brak takiej płatności będzie wiązał się z negatywnymi konsekwencjami.
Obowiązek podatkowy dla przeniesienia z mocy prawa prawa własności towarów
W razie przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej własności towarów w zamian za odszkodowanie dochodzi do dostawy towarów. Obowiązek podatkowy powstaje wówczas, na podstawie art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o VAT, z chwilą otrzymania zapłaty – odszkodowania (metoda kasowa).
Znowelizowano ww. przepis i dodano w nim, że wg tych samych zasad powstaje obowiązek podatkowy dla przeniesienia z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.
Chodzi o objęcie tą regulacją przekształceń prawa użytkowania wieczystego w prawa własności na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów.
Takie przekształcenia nastąpiły z mocy prawa 1 stycznia 2019 r. w odniesieniu do gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe.
Wprowadzenie tych regulacji związane jest z orzeczeniem TSUE z 25 lutego 2021 r. w sprawie C‑604/19, w którym stwierdził on, że takie przekształcenie stanowi dostawę towarów podlegającą VAT.
Dodatkowo na mocy art. 76 ustawy zmieniającej, płatności otrzymane przed wejściem w życie ustawy zmieniającej, również mają być objęte ww. regulacją. Nie dotyczy to jednak przypadków, gdy podatek z tego tytułu został rozliczony przed 1 stycznia 2022 r.
Rozszerzenie stosowania rozliczeń kwartalnych
Od 1 stycznia 2022 r. z rozliczeń kwartalnych będą mogli korzystać również podatnicy podlegający opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek, o którym mowa w art. 28j ustawy o CIT.
Przy czym będzie to możliwe pod warunkiem, że wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) u tych podatników nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 4 mln euro (art. 99 ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT).
Brak czynnego żalu przy korekcie JPK
W ramach Polskiego Ładu przewidziano również nowelizację art. 16a Kodeksu karnego skarbowego.
Przepis ten przewidywał dotychczas brak karalności dla osób, które złożyły prawnie skuteczną korektę deklaracji podatkowej i w całości uiściły należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie.
Literalnie nie dotyczył on korekt części ewidencyjnej JPK – dlatego też wielu podatników składało wraz z takimi korektami czynny żal.
Po zmianach regulacja ta ma dotyczyć również korekt ksiąg.
A zatem brak karalności na podstawie ww. regulacji będzie dotyczył zarówno korekty części deklaracyjnej JPK jak i części ewidencyjnej JPK.
Aktualizacja kodów CN
Od 1 stycznia 2022 r. wchodzą zmiany Nomenklatury scalonej (CN) w ramach Wspólnej Taryfy Celnej UE.
W związku z powyższym przewidziano również przepisy dostosowujące wskazywane w ustawie o VAT kody CN.
Zmiany te dotyczą m.in.: poszczególnych pozycji załączników nr 3 i 10 do ustawy o VAT. Konsekwencją może być, że pewne wyroby przestaną być objęte obniżonymi stawkami VAT.
Jeżeli zatem stosujesz obniżone stawki VAT albo inne przepisy gdzie są powoływane kody CN, to koniecznie zweryfikuj czy zmiany dotyczące kodów CN nie dotyczą Twoich towarów lub usług.
Dziękuję za te informacje! Pozdrawiam.
A ja dziękuję za ciekawe propozycje! 🙂
Świetne podsumowanie zmian, dziękuję Panu 🙂
Dziękuję 🙂
Jak zwykle wszystko prosto i w jednej pigułce, bez zagłębiania się w zagmatwane przepisy.
Super, cieszę się, że udało się wszystko w ten sposób opisać 🙂
Czy brak czynnego żalu do korekty JPK będzie dotyczył się również korekt za 2021 złożonych po 1 stycznia 2022?
Pani Weroniko, nie specjalizuję się niestety w prawie karnym – ale wydaje mi się, że będzie się liczył moment składania korekty, a nie to, którego okresu korekta dotyczy. A zatem moim zdaniem brak konieczności złożenia czynnego żalu będzie dotyczył również korekt za okresy sprzed 2022 r., jeżeli zostaną złożone w 2022 r.