Zwolnienie ze względu na obrót – wszystko co musisz wiedzieć

Zwolnienie ze względu na obrót (zwane niekiedy zwolnieniem podmiotowym z VAT) dotyczy drobnych przedsiębiorców, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła 200 tys. zł.

Z artykułu dowiesz się:

1. jak obliczyć wartość obrotu uprawniającego do stosowania zwolnienia z VAT;
2. jakiego typu działalność uniemożliwia jego stosowanie;
3. jakie warunki formalne są konieczne do spełnienia (rejestracja i wystawianie faktur).

Wartość sprzedaży umożliwiająca korzystanie ze zwolnienia z VAT

Wysokość sprzedaży

Ze zwolnienia ze względu na obrót korzystać mogą podatnicy:

• u których wartość sprzedaży nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 tys. zł;
• rozpoczynający działalność w trakcie roku podatkowego, jeżeli przewidywana wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 200 tys. zł.

Podstawą tego zwolnienia jest art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT.

W celu obliczenia limitu dla działalności, którą rozpoczynasz w trakcie roku podatkowego, możesz skorzystać z kalkulatora udostępnianego przez Gofin.

Co wliczamy do wartości sprzedaży?

Obliczając tę wartość bierzemy pod uwagę całą naszą sprzedaż, tj. przychód jaki uzyskujemy przy dokonywaniu dostawy towarów (w tym eksport towarów) oraz przy wykonywaniu usług.

Niemniej jednak przewidziane są tutaj również wyłączenia. Odnajdziesz je w art. 113 ust. 2 ustawy o VAT. Generalnie do wartości sprzedaży nie wliczasz:

1. sprzedaży przedmiotowo zwolnionej z VAT (z pewnymi wyjątkami opisanymi niżej);
2. WDT i sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju;
3. sprzedaży środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Sprzedaż przedmiotowo zwolniona z VAT

Generalną zasadą jest, że obliczając obrót uprawniający do korzystania ze zwolnienia nie wliczasz wartości sprzedaży zwolnionej przedmiotowo z VAT.

Takie zwolnienia przewidziane są w art. 43 ust. 1 ustawy o VAT albo w przepisach rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień.

Przy czym jak to w podatkach bywa, także i tutaj mamy do czynienia z wyjątkami. 😉

– czynności zwolnione, dla których należy sprawdzić czy mają charakter pomocniczy

W przypadku wymienionych niżej czynności zwolnionych z VAT musisz sprawdzić czy mają one charakter transakcji pomocniczych. Jeżeli tak, to dalej ich nie wliczasz do obrotu. Jeżeli jednak nie mają takiego charakteru, to ich wartość musisz uwzględnić.

Dotyczy to następujących czynności:

1. transakcji związanych z nieruchomościami (np. ich sprzedaż, wynajem);
2. usług ubezpieczeniowych;
3. usług wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41 ustawy o VAT (głównie usługi finansowe).

Co to znaczy, że czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych?

Niestety pojęcie to jest niejednoznaczne i w praktyce występuje wiele sporów jak je rozumieć. Niemniej jednak chodzi tutaj o czynności incydentalne, dodatkowe, które nie są przedmiotem naszej działalności.

Poniżej przykład, gdy czynność ma charakter incydentalny:

A teraz przykład, gdy dana czynność nie może być uznana za pomocniczą (incydentalną):

Pamiętaj jednak, że kwestię czy transakcja ma charakter pomocniczy (incydentalny) rozważasz jedynie w odniesieniu do ww. trzech rodzajów czynności zwolnionych z VAT. W przypadku pozostałych świadczeń zwolnionych, nie ma znaczenia czy są one incydentalne – regułą jest, że nie wliczasz ich do wartości sprzedaży uprawniającej do zwolnienia z VAT.

Co w przypadku, gdy wartość sprzedaży przekroczy próg?

Jeżeli wartość Twojej sprzedaży przekroczy kwotę 200 tys. zł, to zastosowanie znajduje art. 113 ust. 5 ustawy o VAT. Zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę.

Jeżeli rozpoczniesz korzystanie ze zwolnienia w trakcie roku podatkowego, to taki sam skutek spowoduje przekroczenie limitu obliczonego w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej. W takim przypadku stosujemy art. 113 ust. 10 ustawy o VAT. Tutaj również zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono limit.

Wówczas musisz złożyć formularz VAT-R w celu rejestracji do VAT, przez wybranie poz. 34.

Rodzaje działalności, które nie mogą korzystać ze zwolnienia ze względu na obrót

Niestety nie każdy podatnik może korzystać ze zwolnienia podmiotowego. Jeżeli wykonujesz typy działalności określone w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT, to nie możesz z niego korzystać. I to nawet jeśli obrót uzyskiwany z tego typu działalności jest niewielki.

Wyłączenia dla towarów

Sprzedaż jakiegokolwiek z niżej wymienionych towarów powoduje utratę zwolnienia ze względu na obrót. Są to:

• towary wymienione w załączniku nr 12 do ustawy o VAT (zawiera on m.in. srebro, złoto, platynę w określonych postaciach, srebrzone nakrycia stołowe, monety, pewne wyroby jubilerskie oraz z bursztynu);
• grunty oraz budynki, budowle lub ich części, jeżeli ich dostawa nie korzysta ze zwolnienia z VAT;
• nowe środki transportu (ich definicję znajdziesz w art. 2 pkt 10 ustawy o VAT);
• części do pojazdów samochodowych i motocykli (PKWiU 45.3 oraz 45.4).

Wyłączona ze zwolnienia jest również sprzedaż poniższych towarów jeżeli realizowana jest zdalnie (np. za pomocą serwisów aukcyjnych takich jak Allegro):

• preparatów kosmetycznych i toaletowych (PKWiU 20.42.1),
• komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych (PKWiU 26),
• urządzeń elektrycznych i nieelektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego (PKWiU 27),
• maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 28).

Ponadto ze zwolnienia nie można korzystać w odniesieniu do sprzedaży towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym. Przy czym wyłączenie to nie dotyczy energii elektrycznej, wyrobów tytoniowych oraz samochodów osobowych, innych niż nowe środki transportu, jeżeli są środkami trwałymi podlegającymi amortyzacji.

Wyłączenia dla usług

Ze zwolnienia podmiotowego nie mogą korzystać również przedsiębiorcy wykonujący usługi:

• prawnicze;
• w zakresie doradztwa (z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego);
• jubilerskie;
• ściągania długów, w tym factoringu.

Spośród ww. usług największe problemy rodzi chyba doradztwo. Aby ustalić czy coś nim jest należy odwołać się do znaczenia słownikowego tego pojęcia. W słowniku odnajdziemy, że doradztwo to…udzielanie fachowych porad.

Nie muszę chyba mówić przy jak wielu usługach możemy mieć problem z ustaleniem czy faktycznie dochodzi do udzielenia fachowych porad czy nie. I jak ciężko może być bronić naszego stanowiska w razie ewentualnego sporu z organem podatkowym.

Dobrym przykładem gdzie takie spory występują, są usługi architektów. Intuicyjnie byśmy powiedzieli, że u architektów żadnego doradztwa nie ma. Niemniej jednak PKD dla ich usług to 71.11.Z, a więc działalność w zakresie architektury. W wyjaśnieniach do tego PKD odnajdziemy, że podklasa ta obejmuje opracowywanie projektów architektonicznych oraz doradztwo w zakresie architektury.

Na tej podstawie organy podatkowe próbują od razu przyjmować, że architekci ze zwolnienia podmiotowego korzystać nie mogą. Nie mają jednak podstaw żeby tak przyjmować. Klasyfikacja PKD nie ma żadnego znaczenia dla klasyfikacji świadczeń na gruncie VAT. W każdym przypadku organ podatkowy musi wykazać, że architekt faktycznie wykonał usługę obejmującą doradztwo. Samo odwołanie do PKD to za mało.

Czy mogę opodatkować tylko działalność wyłączoną, a dla reszty dalej korzystać ze zwolnienia z VAT?

Jednorazowe wykonanie czynności wyłączonej powoduje utratę prawa do zwolnienia podmiotowego dla całej sprzedaży. Jeżeli więc nie możesz korzystać z żadnego zwolnienia przedmiotowego z art. 43 ust. 1 ustawy o VAT albo z rozporządzenia w sprawie zwolnień, to musisz opodatkować całą sprzedaż.

Musisz wówczas złożyć formularz VAT-R i zarejestrować się do VAT, przez wybranie poz. 35.

Wymogi formalne związane ze stosowaniem zwolnienia podmiotowego

Czy muszę złożyć zawiadomienie o chęci korzystania ze zwolnienia?

Jeżeli spełniasz warunki do zwolnienia i nie prowadzisz działalności z niego wyłączonej, to zwolnienie przysługuje Ci bez spełniania jakichkolwiek dodatkowych warunków.

Możesz złożyć formularz VAT-R w celu rejestracji jako podatnik VAT zwolniony, przez oznaczenie poz. 29. Niemniej jednak nie jest to konieczne.

Czy jako podatnik stosujący zwolnienie ze względu na obrót muszę składać deklaracje VAT i JPK?

Jeżeli korzystasz ze zwolnienia podmiotowego, to nie musisz składać deklaracji VAT. Wynika to z art. 99 ust. 7 ustawy o VAT.

Nie przesyłasz również pliku JPK, bowiem dotyczy on jedynie ewidencji z art. 109 ust. 3 ustawy o VAT prowadzonej przez czynnych podatników VAT. Nie musisz też od października przesyłać nowego pliku JPK.

Czy muszę wystawiać faktury VAT?

Jeżeli wykonujesz wyłącznie czynności zwolnione z VAT, to nie musisz ich dokumentować fakturą. Wynika to z art. 106b ust. 2 ustawy o VAT.

Niemniej jednak musisz ją wystawić jeżeli zażąda tego kupujący, na podstawie art. 106b ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule Kiedy muszę wystawić fakturę VAT.

Czy mogę zrezygnować ze zwolnienia?

Niekiedy możesz nie chcieć korzystać ze zwolnienia podmiotowego. Będzie tak jeśli masz sporo zakupów, przy których nabyciu płacisz VAT. Wówczas może Ci się opłacać opodatkowanie Twojej sprzedaży, bo da Ci to prawo do odliczenia VAT. Wszystko wymaga przeanalizowania konkretnej sytuacji. A przede wszystkim wykonania odpowiednich obliczeń. 😉

Rezygnujesz ze zwolnienia na formularzu VAT-R, przez wybranie poz. 32. Możliwość rezygnacji przewidziana jest w art. 113 ust. 4 ustawy o VAT.